Devlet harcamaları ile gelirin birbirine eşit olduğu durumlara bütçe dengesi denilmektedir. Devlet hizmetlerini gerçekleştirebilmek amacıyla çeşitli harcamalar yapmaktadır. Devletin yapmış olduğu giderler faiz giderleri ve faiz dışı giderler olarak 2 grupta incelenerek bütçe dengesi oluşturulmaya çalışılır.
Bütçe Dengesi Hesaplama
Devletin yapmış olduğu harcamalar reel harcamalar, yatırımlar ve transfer ödemeleri olarak 3 grupta incelenmektedir. Reel harcamalardan kasıt devletin kamu hizmeti sağlayabilmek amacı ile kullanmak zorunda kaldığı elektrik, su veya maaş gibi ödemeleri kapsamaktayken yatırımlar okul, hastane gibi tüm devlet yatırımlarını kastetmektedir. Transfer ödemeleri ise emekli maaşı gibi karşılıksız maaşlarını kapsamaktadır. Bütçe dengesini sağlayabilmek için ihtiyaç duyulmakta olan bütçe giderleri faiz dışı giderler ile faiz giderlerinin toplanması ile hesaplanmaktadır.
Kamudan elde edilmekte olan gelirleri ise kamu gelirleri ve kamu dışı gelirler olarak ikiye ayırabiliriz. Vergi gelirleri arasında devlete en çok kaynak sağlamakta olan gelirler arasında MTV ve ÖTV yer almaktadır. Vergi dışı gelirler arasında ise harçlar, para cezaları ve devlete olan bütün borçlar vergi dışı gelirleri oluşturmaktadır. Bütçe dengesinde ihtiyaç duyulmakta olan yap taşından biri olan bütçe dışı gelirleri ise vergi gelirleri ve vergi dışı gelirler oluşturmaktadır.
Bütçe gelirleri ile bütçe giderlerinin eşit olduğu durumlarda bütçe dengesi oluşmaktadır ve bütçe dengesinin olmadığı durumlarda giderin gelirden fazla olduğu durumlar söz konusu olabilir bu gibi durumlarda bütçe açığı söz konusu olurken gelirin giderden fazla olduğu durumlarda bütçe fazlası söz konusu olur.