Bir şirketin dış kaynaklar aracılığıyla elde ettiği gelirler sayesinde aldığı yeni kaynaklar karşılığında hisse senedi dağıtılması bedelli sermaye dağıtımıdır. Bu sermaye tipinde sermaye artırımına katılma hakkına ise rüçhan hakkı denilmektedir.
Şirket sermaye artırımına gitmesinin ilk sebebi şirketin faaliyetlerinin artması ve sermayeye ihtiyaç duyulması, diğer sebep ise yapılan yeni yatırımlardan dolayı fona olan ihtiyacın artması ve buna bağlı olarak fonların bedelli sermaye artırımı yöntemi ile tedarik edilmek istenmesidir. Bedelli sermaye artırımında yapılmakta olan bu işlem ile hali hazırdaki ortakların ve yeni katılmış olan ortaklara prim yapmış olan senetlerin, primli olan kısmı bilançoda emisyon primi kaleminde gösterilmelidir.
Rüçhan hakkı, sermayede yapılan artırım oranında şirket ortağının aynı oranda sermayeden pay alabilmesi anlamına gelmektedir. Bu haktan faydalanmanın bazı koşulları bulunmaktadır. Bu ise Sermaye Piyasası Kurulunun belirlediği sürede hisse senetleri şirkete ibraz edilmelidir. Hisse senetleri aksi belirtilmedikçe ortak olmayan yatırımcılara da satılabilmektedir.
Rüçhan hakkı belirtiğimiz gibi şirkete finansman desteği sağlamaktadır. Yeni kaynak genellikle mevcut ortaklardan sağlanmaktadır. Fakat mevcut ortakların rüçhan hakkı sınırlandırılarak yeni ortaklara kullandırılabilir. Rüçhan hakkının kullanılması ile şirketler sermayeye olan ihtiyaçlarını karşılamaktadır.
Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı
Rüçhan hakkı sınırlı süreyle kullanılabilir. En az 15 ve en fazla 60 olarak bu süreler belirlenmiştir. Belirtilen sürelerden daha az ya da daha fazla kullanılamaz. Bu sürelerin sınırlandırılmasının ana sebebi hissedarların mağduriyet yaşamalarının engellenmesidir. Şirket hisse senetlerinin alınıp satılması için sirküler yayınlar ve bu süreler içinde rüçhan hakkı kullanılır. Rüçhan hakkı kullanılması için belirlenen sürede pay alma kuponun alınıp satılması için oluşturulan pazara ise rüçhan hakkı kupon pazarı denilmektedir.
Bu pazar borsada oluşturulur. Rüçhan hakkı kuponları bu piyasada hisse senetleriyle herhangi bir bağı olmadan hareket eder. Yani bu kuponları satılırken hisse senetlerinden kesinlikle bağımsızdır.